Przekroczyć próg

Autor: Krystyna Wasilkowska-Frelichowska

Tytuł: Wysokie progi. Opowieści z wyższych sfer

Wydawnictwo: Wydawnictwo Adam Marszałek

Liczba stron: 285
Oprawa: miękka
Data wydania: 2015

ISBN: 978-83-8019-267-6

W październiku zeszłego roku recenzowałam książkę Zapach świeżych malin, która była omawiana na Dyskusyjnym Klubie Książki w mej bibliotece, a która to ujęła mnie swoją tematyką i zdjęciami, nie mówiąc o przepisach kulinarnych! Dziś Wysokie progi. Opowieści z wyższych sfer Krystyny Wasilkowskiej-Frelichowskiej, książki, która już od początku fascynuje okładką.

Tym razem autorka przenosi czytelników w czasie i zaprasza w zacne progi nieszawskich rodzin. Owszem, owe progi są wysokie, lecz ich właściciele to dobrzy ludzie o szczerych sercach, którzy drzwi do swoich domów zostawiali zawsze szeroko otwarte, bez wyjątku dla wszystkich. Współczesny czytelnik również przez jakiś czas pozostaje gościem w domostwach dobrze urodzonych mieszkańców Nieszawy, nadwiślańskiego miasteczka na Kujawach, a honory gospodyni za każdym razem pełni autorka. To ona oprowadza nas po domu i obejściu, przedstawia historię danej rodziny, jej zasługi dla miasta i Polski. To ona kreśli sylwetki co znamienitszych członków rodzin i podkreśla ich dokonania, dzięki temu pozostaną oni na dłużej w ludzkiej pamięci.

Czytając tę książkę, swoisty pamiętnik i literaturę faktu, nie do końca zdawałam sobie sprawę, kogo mogę spotkać w Nieszawie. Wiele rodzin nie znałam, ale niektóre… Najpierw udałam się do dworku Bacciarellich, potomków malarza włoskiego Marcello Bacciarellego z XVIII wieku, który malował dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Szczególnie zapamiętałam gosposię Bacciarellich z okresu przedwojennego, prawdziwą mistrzynię kuchni, panią Alfredę Słomińską. Jej zeszyty z przepisami zachowały się do dziś. Tu dla Was kilka przepisów i (zdjęcia w dużym formacie):

Na kartach tej książki znajdują się też inne przepisy, np.: ogórkowe łódki z gzikiem, pierogi z "parzącym", pieczeń husarska, pączki znakomite, wodzianka Marii, macuń z grzybków Kefira, węgierki na rauszu. A wracając do zeszytów pani Fredzi, Halina i Bogusław (syn Zofii, z domu Bacciarelli) Stefańscy tak opowiadali:

W brulionie tym są również precyzyjne rysunki, jak planowała rozłożyć potrawy na półmiskach lub w jakiej kolejności ułoży plastry zimnych mięs i jajka przyrządzone na kilka sposobów. (s. 28)

A żeby nie być gołosłowną, to sami podziwiajcie kunszt kulinarny i sposoby ułożenia potraw pani Fredzi i (zdjęcia w dużym formacie):

Niezapomniane chwile spędziłam u państwa Ossendowskich, pisarza Ferdynanda i jego żony Zofii. Gościem w ich domu był… Kornel Makuszyński. To on na kartach bajki uwiecznił małpkę Kasię, którą Ossendowscy przywieźli z podróży po Afryce, ale nazwał ją małpką Fiki-Miki. Zapewne ją znacie z dzieciństwa. 

Poruszyły mnie losy dwóch księży, którzy przez jakiś czas mieszkali w tym samym klasztorze w Nieszawie, aczkolwiek nie w tym samym czasie – święty i jasnowidz. O kim mowa? O o. Maksymilianie Kolbe i o. Andrzeju Klimuszko. Mało znane to epizody z życia tych księży i wcale nie były usłane różami. Jak opowiadała o o. Kimuszko Marta Wysocka z domu Strych:

Jak wiem, przepowiadał także wydarzenia historyczne Polski, wskazywał miejsca pobytu zaginionych osób – żywych lub martwych. Poddawano go testom, które miały wykazać prawdziwość jego wizji, oczywiście z pomyślnym wynikiem. A w nas, nieszawianach wciąż drzemał kompleks Klimuszki. (s. 109)

A charakter pisma jasnowidza i zielarza, o. Klimuszko możecie obejrzeć na recepcie wystawionej przez niego.  

Gościłam również w domu Sobierajów, Duninów, Malczewskich, Kanigowskich, Laskowskich i innych. Poznałam domowników i ich znamienitych gości. Zawsze byłam serdecznie witana i ugoszczona, nie dano mi odczuć, że jestem nisko urodzona, a gospodarze wcale nie zadzierali nosa. Czułam ciepło rodzinnego domu, przeżywałam smutki i radości, brałam czynny udział w zabawach okrężne i comber oraz kuligu karnawałowym.

Inteligencja nieszawska inwestowała w swe miasto, popularyzowała je na różne sposoby i z różnym skutkiem. Jednak jak pokazuje historia naszego kraju, nie zawsze szlacheckie, inteligenckie pochodzenie było dobre dla jego posiadacza, szczególnie w czasach wojny i za komuny. Zabrakło mi drzew genealogicznych poszczególnych rodzin, bowiem w wymienianych przez autorkę koligacjach rodzinnych, przyznam się szczerze, gubiłam się. Jeśli ktoś miał 5-11 dzieci i te dzieci miały po kilkoro swoich dzieci, to sami wiecie…

Co mnie urzekło w tej klimatycznej opowieści? Przede wszystkim ludzkie historie, zwłaszcza te opowiadane przez świadków historii – czy to potomków, czy to mieszkańców Nieszawy i okolic. To w nich odnajdywałam miłość do Nieszawy, szacunek dla możnych nieszawskich rodzin, prawdziwe codzienne życie wyższych sfer. Czarno-białe zdjęcia przenosiły mnie w przeszłość, odkrywając przede mną nieistniejący już świat, zaś przepisy kulinarne wzmagały apetyt.

Nie da się ukryć, że pani Krystyna Wasilkowska-Frelichowska kocha Nieszawę, swoje miasto rodzinne. To czuć w każdym słowie i we wszelkich działaniach tej niezwykle aktywnej nieszawianki. Wysokie progi. Opowieści z wyższych sfer to historie możnych nieszawskich rodzin, swoisty album wspomnień, który w niezwykle barwny i interesujący sposób opowiada ich losy i dokumentuje czarno-białymi zdjęciami.

Za możliwość przeczytania książki dziękuję wydawnictwu:

Książka przeczytana w ramach wyzwań:

Grunt to okładka, Czytamy książki historyczne