Licealista z "nagrodą"

Autor: Adam Lang

Tytuł: Nagroda pocieszenia

Wydawnictwo: Literackie

Liczba stron: 267
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Data wydania: 2016

ISBN: 978-83-08-06204-3 

Dzieciństwo i młodość to najszczęśliwszy okres w życiu człowieka, który wspomina się z sentymentem i łezką w oku. Zazwyczaj… Jednak często te okres bywa przez nas samych wybielony, nieco podkoloryzowany i zafałszowany. Podobno liceum to najfajniejszy czas. Czy tak jest w istocie? Odpowiedź na to pytanie czytelnik odnajdzie w powieści Adama Langa Nagroda pocieszenia.

Kuba Bełski rozpoczął naukę w LO. Do tego momentu był typowym kujonem, zamkniętym w sobie i stroniącym od kolegów. Lecz w liceum sytuacja zmienia się o 180 stopni. Do klasy bohatera dołączył nowy uczeń – Trotyl, który go wybrał i usiadł w jego ławce. Od tej pory Kuba został Kubłem i popularnym uczniem, gdyż popularność Trotyla padła cieniem na niego. Nowy chłopak w klasie to typowy dominujący samiec alfa. Jest lubiany w towarzystwie, a dziewczyny się w nim podkochują. W dodatku Trotyl zostaje kapitanem drużyny koszykarskiej, a Kuba jej zawodnikiem.

Między bohaterami szybko zrodziła się męska przyjaźń, a w niej obowiązują twarde zasady, m.in. taka, że nie można ruszać dziewczyny kumpla. I tu od razu pojawia się problem, bo podoba się im ta sama dziewczyna. Całe ciało Kuby krzyczy, że to jego dziewczyna i to on powinien z nią być. Powinien, ale nie jest, gdyż zasada męskiej przyjaźni jest najważniejsza. W ten sposób Kubłowi zostaje „nagroda pocieszenia”… 

Powieść rozgrywa się na kilku wzajemnie przenikających się płaszczyznach: szkolnej, sportowej, towarzyskiej, rodzinnej. Czytelnik jest z bohaterem na lekcjach i przerwach, na treningach, na imprezach, w czasie wolnym, w domu, nawet przy bardzo intymnych czynnościach. Tu nie ma mydlenia oczu i owijania w bawełnę. Jest prawda i szczerość do bólu Bohater o wszystkim opowiada tak, jak było w rzeczywistości. Nie raz i nie dwa się skompromitował, wiele razy skłamał rożnym osobom, wielokrotnie popełnił błędy. Co najważniejsze – nie wyrzeka się tego, choć często pluje sobie w brodę.

Ludzie powiedzą absolutnie wszystko, jeśli będzie im to akurat na rękę. (s. 18)

W domu chłopak nie ma lekko. Młodsza siostra właśnie przeżywa bunt nastolatki, bezrobotny ojciec wiecznie się czegoś czepia i nie podejmie się pracy poniżej swoich oczekiwań, zaś matka musi utrzymać całą rodzinę. Rodzice Kuby ciągle się kłócą.

Kłótnie moich rodziców są jak cząsteczki gazu – tematy krążą bez celu i bez sensu. (s. 114)

Czasami po prostu bohater schodzić im z drogi. W dodatku wyobrażenie jego rodziców na jego temat nie ma nic wspólnego z jego prawdziwym ja, jak twierdzi Kuba. Jest jeszcze dziadek i wujek z Anglii. I tu trafna uwaga:

Ale wiadomo, jak jest w Polsce – wszyscy są zdenerwowani od narodzin do śmierci. Taki mamy klimat. (s. 149)

Licealista jest typowym przedstawiciele męskiego rodu. Już na początku chodzenia z Darią dochodzi do wniosku, że trudno mu jest zrozumieć dziewczyny. Wielokrotnie ma z tym problem. Logikę koleżanek i ich zachowania próbuje sobie wytłumaczyć na swój sposób, lecz to przekracza jego możliwości. Jego zdaniem:

Zrozumieć, jak działa samolot, jest prościej, niż zrozumieć dziewczynę. (s. 103)

Pewnego razu dochodzi do wniosku:

Wiadomo, że zadawanie się z dziewczynami jest jak ping-pong. Masz tylko jeden ruch, bo potem ona musi odbić piłeczkę i nigdy nie ma pewności, co zrobi, a nawet czy w ogóle ją odbije. (s. 87)

Autor bardzo wiarygodnie przedstawił męską przyjaźń w wydaniu młodzieńczym. W tej powieści męska przyjaźń to wspólne spędzanie czasu bez dziewczyn, ale także rodzaj wpatrzenia się w samca alfa, spełniania jego zachcianek, a nawet czczenia, nie wspominając o szacunku. Nie można przeciwstawić się Trotylowi, bo grozi to wykluczeniem z towarzystwa i drużyny, a przecież drużyna jest najważniejsza. Autor pokazuje czytelnikowi, a zarazem uświadamia go, jak ważna dla młodego człowieka jest grupa rówieśnicza, istnienie w niej, bycie lubianym, a przede wszystkim akceptowanym. A także jaką płaci się za to cenę.

Nagroda pocieszenia moim zdaniem odróżnia się od innych powieści dla młodzieży. Zwraca uwagę na mentalność Polaków, na ich zalety i przywary, a to za sprawą wątku Kai. Kaja Dzierzba-Larsson to pół-Polka, pół-Dunka. Cechuje ją inteligencja i spostrzegawczość oraz analityczny umysł. Nastolatkę zaskakują w Polsce różne rzeczy i zachowania jej rówieśników, choć nie jest w Polsce pierwszy raz. Kilkakrotnie wyraża swoje spostrzeżenia na temat różnic między Polakami a Duńczykami. To bardzo ciekawe i trafne uwagi. Przykuwają uwagę czytelnika i każą się przy nich zatrzymać na dłużej. Jedna z nich dotyczy wygrywania, które zdaniem Kai tylko w Polsce jest tak lubiane, zaś…

Duńczycy lubią też przegrywać. Mogą się wtedy sporo dowiedzieć o zwycięzcy. (s. 131 )

Mnie najbardziej poruszyła i dała do myślenia ta definicja:

To właśnie jest polskość. Wszyscy chcecie zrobić sobie krzywdę. (s. 191)

Kuba jest zarazem głównym bohaterem i narratorem. Swą opowieść skupia na wydarzeniach i swych przeżyciach głównie w liceum. Jedno półrocze opisuje szczegółowo, a pozostałe zdawkowo, robiąc przy tym duże przeskoki czasowe. Powoduje to mały brak spójności. W ogóle to krótkie podrozdziały przypominają wpisy do dziennika, w których autor skupia się na najważniejszych jego zdaniem wydarzeniach. Przy tym bardziej koncentruje się na dialogach niż na opisach, są także jego przemyślenia. Dialogi w tej powieści to typowe rozmowy na żywo, ale też na komunikatorach internetowych plus pisanie SMS-ów, a wszystko językiem młodzieżowym. Akcja toczy się niespiesznie, ma swój rytm, który czasem zostaje przyspieszony. Może nie porywa, ale pokazuje dylematy młodego człowieka tuż przed wejściem w dorosłe życie.

Adam Lang wie, o czym pisze, gdyż przez wiele lat był matematykiem w szkole i miał okazję uważnie obserwować społeczność uczniów, szkolną rzeczywistość. Autor bez wybielania i koloryzowania opisuje szkolną codzienność w LO z perspektywy ucznia. Opowiada o relacjach z nauczycielami, zwłaszcza Kuby z profesorem Domańczykiem, o wpływie samca alfa i środowiska rówieśniczego na innych uczniów, o relacjach międzyludzkich na różnych płaszczyznach, o kształtowaniu się młodego charakteru i dokonywanych wyborach, nie zawsze trafnych, za to naznaczonych kłamstwami i porażkami oraz o wszelkich perypetiach, w tym miłosnych, które spotykają młodego człowieka w życiu

Nagroda pocieszenia skierowana jest przede wszystkim do młodzieży. Spojrzenie na czasy LO z perspektywy chłopca a nie dziewczyny to nowość. Również dorośli w tej powieści znajdą coś dla siebie i powrócą wspomnieniami do swoich lat szkolnych, a przy tym zobaczą i lepiej zrozumieją współczesną młodzież oraz zasady jej funkcjonowania w dzisiejszym świecie.

Książka przeczytana w ramach wyzwań:

Pod hasłem, Motyw zdrady w literaturze, Dziecinnie, Czytamy nowości, Dziecinne poczytania