Morderca rodem z baśni

Autor: Anna Klejzerowicz

Tytuł: Królowa Śniegu

Wydawnictwo: Filia

Liczba stron: 280
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Data wydania: 2017

ISBN: 978-83-8075-198-9 

Wygląda na to, że baśń odgrywa jakąś rolę. (s. 204)

Ano odgrywa w najnowszej powieści Anny Klejzerowicz pod znamiennym tytułem Królowa Śniegu. Czego czytelnik może się spodziewać? Na pewno mroźnej zimy i dużych ilości śniegu. Czego jeszcze? Emocji, a czasem nawet ich braku, bo zostają one zamrożone…

Trwa wyjątkowo długa i mroźna zima, co i rusz przetaczają się fale zawiei i zamieci śnieżnych. W gminie Kryszewo na Pomorzu ma miejsce spektakularny wysyp zgonów. Z dala od ludzkich siedzib, w lasach i na bezdrożach zamarzają ludzie w różnym wieku, głównie mężczyźni, choć jest i jedna kobieta. Łączy ich wspólny mianownik – alkohol. A raczej alkoholizm. Początkowo sądzono, że to przypadki, ale było ich za dużo w krótkim czasie i na małym terenie. Morderca zbiera krwawe żniwo.

Starsi ludzie zaczynają szeptać o tajemniczej klątwie sprzed lat. Robi się mroźnie, groźnie i tajemniczo. Atmosfera się zagęszcza, ale miejscowi dalej piją. Sprawą zajmuje się rzeczniczka prasowa urzędu gminy i lokalna dziennikarka w jednym – Felicja Stefańska. Zaczyna prowadzić dziennikarskie śledztwo we współpracy z policją w osobie Zygmunta Ryby oraz wpływową radną Gretą Pazik, która nie chce złej sławy.

Lepiej, żeby ludzie panikowali, niż zamarzali, prawda?(s. 70)

Prawda! Dlatego dziennikarka dwoi się i troi, by ludzie na siebie uważali i przynajmniej pili mniej alkoholu. Pisze o tym na stronie internetowej gminy, w lokalnej gazetce, podpowiada policji o możliwych działaniach. Siła oddziaływań gazety, portalu internetowego i policji jest duża, ale wciąż mało skuteczna. Dlatego dziennikarka udała się nawet do młodego proboszcza. Niestety, jest jedno małe „ale”. Radna gminy dba o jej reputację i nie chce artykułu o zamarzniętych pijaczkach w gminie Kryszewo na Pomorzu. Każde opublikowane słowo ma być wyważone, a Greta ma być o wszystkim informowana na bieżąco przez przyjaciółkę.

Nagły zwrot w sprawie następuje dzięki lokalnemu pijaczkowi, któremu udało się przeżyć i nie zamarznąć dzięki niespodziewanej pomocy. Mieczysław Nowak zabrany do szpitala z powodu wychłodzenia organizmu i dużego upojenia alkoholowego opowiada w malignie, o postaci z baśni – o Królowej Śniegu.

Że niby kiedy wracał z knajpy, spotkał pod lasem królową. Królowa Śniegu, tak mówił. (s. 96)

Ale czy można wierzyć pijanemu? Wierzyć w jego opowieści uznawane za brednie? Przecież Królowa Śniegu to postać z Baśni Hansa Christiana Andersena, ale i postać najbardziej okrutna. Przy ofiarach znajdowano cytaty z tej baśni, wyrwane z jakiegoś starego wydania. Policja z Gdańska nie traktuje sprawy poważnie, dlatego młody policjant Zygmunt Ryba chce pokazać tym w Gdańsku, którzy śledztwo traktują po macoszemu i naśmiewają się z wiejskich policjantów, że są ciemni. Nie ma łatwo, bo ciągle przewija się wątek klątwy i panuje zmowa milczenia. Mieszkańców ścigają upiory sprzed lat, jeszcze z czasów, gdy istniały PGR-y.

Gdy spada maska cywilizacji, kieruje nami tylko strach i przemoc. (s. 191)

Małomiasteczkowość i mentalność ludzi została według mnie wiarygodnie opisana. Wszyscy się znają, wszystko wiedzą o innych, sklep pełni funkcję placówki pierwszego kontaktu. Ludzie plotkują, ale w tej jednej sprawie milczą jak zaklęci, jakby ktoś im zamroził wspomnienia i język. Z drugiej strony w powieści jest obraz mieszkańców malutkich wsi wokół miasteczka, dawnych wsi popegeerowskich. To obraz okrutny, drastyczny, choć według mnie nieco wyolbrzymiony. Ci ludzie zostali zdemoralizowani przez system, są niewykształceni, a przez to prości i ogłupieni, w domach często panuje przemoc fizyczna i psychiczna. ludzie żyją głównie z zasiłków, bo nie mają pracy, ale na alkohol mają. Po pijaku niestety mają ujście najniższe ludzkie instynkty… Mentalność popegeerowska jest straszna, i wciąż istnieje, i niestety coś o tym wiem…

Mówi się o „zezwierzęceniu” w odniesieniu do ludzi, ale to obraża inne gatunki. Człowiek jest najgorszą z bestii. Może nawet jedyną. (s. 191)

Postawa młodego księdza czy młodziutkiej bibliotekarki mogą budzić w czytelniku pewien niesmak, ale tak to bywa w małych lokalnych społecznościach, a i nowe pokolenie inaczej patrzy na świat, ma inne wartości, inaczej odnosi się do ludzi. Prawdziwa twarz duchownego zaskakuje. Największą sympatię wzbudza energiczna dziennikarka oraz ambitny policjant. Między nimi iskrzy. Zygmunt Ryba smali cholewki do Felicji i nie przeszkadza mu, że jest od niej młodszy o 10 lat. Ale jej tak. Ciekawą postacią jest radna i jej przeszłość, zaś. Jej przyjaźń z Felicją ma różne odcienie, lecz obie zawsze mogą na siebie liczyć.

Akcja kryminału toczy się swoistym tempem. Wydaje się, że momentami spowalnia, ale to raczej wrażenie spowodowane padającym śniegiem, który zaciera ślady mordercy. Śledztwo momentami jakby zamarzało wraz z całą gminą Kryszewo. I tu mam pewien żal do autorki – zabrakowało mi opisu kilku akcji toczących się na bieżąco i ich dramatyzmu. O tym, co się w nich wydarzyło, dowiedziałam się ze sprawozdania Felicji, przedstawionego w formie wpisu do dziennika. Nieco nużyły mnie długie opisy z małą ilością akapitów, momentami brakowało mi napięcia, dramatyzmu, emocji. Cóż, musiałam obejść się smakiem.

Raz zasiane wątpliwości zaczynają żyć własnym życiem. (s. 116)

Pomysł na wykorzystanie złej bohaterki z baśni Andersena jest świetny. Te wyrwane kartki z cytatami i ilustracjami niby są podpowiedzią, a z drugiej strony komplikują dochodzenie. Postać Królowej Śniegu z miejsca wywołuje w czytelniku pewien strach związany z jej osobą, charakterem i brakiem uczuć. I ten strach dotyka mieszkańców. Z czasem w powieści wszystko zaczyna się układać. Dobro pokonuje zło jak to w baśniach, choć samo pokonanie to według mnie powielanie pewnego schematu, ale spolerować nie będę. Prawdziwe oblicze mordercy zaskoczyło mnie. I to bardzo.

Królowa Śniegu Anny Klejzerowicz to ciekawy kryminał z wątkiem baśniowym, przy czytaniu którego czuć zimno. Obnaża on oblicze małej społeczności, ukazuje mentalność popegeerowską z alkoholizmem na czele i wyciąga duchy przeszłości na światło dzienne. A przy tym uświadamia czytelnikowi, jakie wrażenie sprawia większość przestępców…

Książka przeczytana w ramach wyzwań:

Czytamy nowości, Łów słów, Pod hasłem, Wyzwanie biblioteczne,